آشنایی با جریانهای ادبی ایران معاصر

«یکی بود، یکی نبود، غیر از خدا هیچ کس نبود». این آغازی بر خاطراتی زیباست که هیچ گاه از خاطر هیچ کدام از ما نخواهد رفت. ما نیز به نوبه خود، با این شروع، تصاویری زیبا بر ذهن کودکانمان حک خواهیم نمود. ما انسان ها، بیش از آن چه تصور می کنیم با ادبیات و هنر داستان گویی آمیخته و نزدیک هستیم. ادبیات از این منظر، کالایی لوکس نیست که فقط مختص به برخی افراد متشخص و باسواد جامعه باشد. داستان، یک زبان و شیوه سخن گفتن است که مختص مردم عادی است. زمانی که یک نویسنده مطرح و فرد متشخص نیز داستان می نویسد، در واقع از زبان مردم برای مردم و تأثیرگذاری بر آن ها استفاده می کند. ادبیات داستانی، در اکثر موارد از بطن واقعیت جامعه برمی خیزد، برای مردم سراییده و نوشته می شود و بر دل مردم عادی آن نیز می نشیند. نویسندگان در چنین مواردی، نه تنها از زبانی پیچیده استفاده نمی کنند، بلکه با تکیه بر تصویرسازی ها، زبان موجود را نیز مرحله ای ساده تر می کنند. آن ها از این زبان ساده شده برای انتقال مفاهیم و افکار مدنظر خود بهره می برند. هر اثری تا حدی نمود شخصیت نویسنده ی خود می باشد و نویسندگان هرچقدر هم اندیشمند و خلاق باشند، درون رودهایی به نام جریان های فکری، فرهنگی، ادبی، سیاسی قرار دارند. جریان شناسی، همان شاه کلیدی است که سبب می شود تا شما مسلح به نگاهی کل گرا شوید و خود و دیگران را درون یک کلیت ببینید. جریان شناسی ادبی، دیدن نویسندگان و داستان نویسان در درون کلیت هایی به نام جریان های ادبی است. یک جریان ادبی، به یک جمعیت مدیریت شده گفته می شود که از جهت ادبی بر جامعه اثر می گذارد. دیدن نویسندگان درون جریان های ادبی، در وهله ی نخست سبب می شود تا به نگاهی علمی و طبقه بندی شده از ادبیات دست یابید. ما انسان ها، فارغ از هر رشته علمی و حرفه شغلی، به خواندن داستان ها و شنیدن روایت ها علاقمند هستیم. بدین سبب است که ما در خواندن این داستان ها، چنان با آن ها انس می گیریم که خود را در اختیار نویسندگان و داستان ها قرار می گذاریم تا بر ما اثر بگذارند. آشنایی با جریان شناسی ادبی سبب می شود تا ما نیز نقشی فعال پیدا نماییم و داستان ها و نویسندگان آن ها را از نگاهی جامع تر مورد تحلیل قرار دهیم.

این درس در تحت عنوان «جریان های ادبی ایران معاصر» در 5 جلسه توسط استاد محمدرضا سرشار ارائه شده است. موضوع این درس، انواع مکاتب و رویکردهای داستان نویسی است. شما در این درس با جریان های ادبی معاصر ایران از قبیل رویکرد رمانتیک، واقعیت گرا، شکل گرا و واقعیت گرای اسلامی آشنا خواهید شد و اصول اساسی آن ها را خواهید آموخت. با گذراندن این درس، ذهنی چارچوب مند بدست خواهید آورد و آگاهانه به سراغ داستان ها و رمان های مختلف خواهید رفت. بیایید با یکدیگر نگاهی به گوشه ای از سخنان استاد بیندازیم. «رمانتیک ها به یک طبیعت خاکی و زمینی اما پاک و اخلاقی برای انسان قائل هستند. دیده اید به بعضی از انسان ها می گوییم: تو که مذهبی نیستی پس چرا آن کار خوب را انجام دادی؟ در پاسخ مان می گوید: ما انسانیم و وجدان حکم می کند که این گونه باشیم. رمانتیک ها سعی می کنند این فکر را در اشخاص داستان هایشان پیاده سازی کنند».