چرا جریان شناسی مهم است؟ چون با شناخت جریان های فکری و فرهنگی و دنبال کردن امتدادشان تا جریان های اقتصادی و احزاب سیاسی، بر قدرت تحلیل اقتصادی و سیاسی ما افزوده می شود. این اتفاق این گونه روی خواهد داد که با جریان شناسی، اطلاعات مختلف فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی موجود در ذهن ما در باب چیستی پدید ها و اشخاص، نظم و طبقه بندی خاصی خواهند یافت. این انسجام ذهنی به نوبه خود تأثیر بسیار قابل توجهی در نحوه اندیشیدن و کنش گری ما در عرصه زندگی اجتماعی و سیاسی می گذارد. هر یک از ما انسان ها دارای شخصیتی اجتماعی هستیم و بعنوان موجودی اجتماعی دارای جهت گیری های اجتماعی و سیاسی خاصی نیز می باشیم. ما با این انسجام فکری، از این منظر می توانیم به خودشناسی و دیگرشناسی بیش تری برسیم. این بصیرت می تواند راهنمای ما در تحلیل گری و عمل سیاسی درست تبدیل گردد. در راستای توضیح این ادعا قابل ذکر است که ما با جریان های مختلف فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در یک جامعه مواجه هستیم. تمثیل وار اگر احزاب سیاسی را به نهالی تشبیه کنیم، ریشه آن ها در زمین جریانی فرهنگی است و این زمین نیز به نوبه خود با جریانی فکری آبیاری می شود. جریان غالب فرهنگی در ایران مابعد انقلاب، جریان فرهنگی کلان اسلامی ایرانی است که اساس جریان های سیاسی اصول گرا و اصلاح طلب است. این جریان های فرهنگی و سیاسی، از جریان فکری روشنفکری دینی نشأت می گیرند. یک جریان فکری اسلامی، یک جمعیت مدیریت شده ای از اندیشمندان اسلامی است که دارای تأثیرگذاری فکری در حامعه می باشند. این تأثیرگذاری بیش تر در سطح نخبگان فکری جاری است؛ کسانی که اندیشه ورزیشان بر سایر انسان های فرهنگی و سیاسی تأثیر می گذارد. این درس به طور خاص به تشریح روشنفکری دینی ایران بعنوان یک جریان فکری و منشأ کنش های سیاسی نخبگان سیاسی ایران می پردازد. جریان روشنفکری دینی زمانی پدید آمد که اندیشمندان ایرانی متوجه شدند که پاسخ های نسل های نخست روشنفکران ایرانی به پرسش هایی از قبیل علل عقب ماندگی ایران و نسبت دین و مدرنیته، نسخه و پاسخ درستی نبوده است. آن ها متوجه شدند، هر تمدن قدیم و جدیدی که شکل گرفته است، عقبه ی فلسفی مختص به خود را داشته است و جوامع مسلمان نیز باید فلسفه ی مختص به خود را پدید بیاورند و بر مبنای آن به دستاوردهایی در زمینه های مختلف برسند.
این درس تحت عنوان «گونه شناسی جریان روشنفکری در ایران معاصر دو» در 7 جلسه توسط استاد عبدالحسین خسروپناه ارائه شده است. هدف اصلی این درس، تبیین جریان روشنفکری دینی در ایران است. استاد این هدف را از طریق پرداختن به موضوعات متعددی از قبیل دستاوردهای روشنفکری در غرب، روشنفکری نسل اول ایران و نفی دین و پذیرش فرهنگ، علم و صنعت غربی، دو جریان روشنفکری لیبرال و سوسیالیست، تعریف روشنفکری دینی، آشنایی با نسل اول، دوم و سوم روشنفکری دینی در ایران، سه سؤال محوری مهندس بازرگان، نیاز بشر به دین، علل انحطاط مسلمانان، نسبت علم و دین، سکولاریسم اسلامی بازرگان، اسلام ایدئولوژیک و سوسیالیسم اسلامی شریعتی، نقد اندیشه های شریعتی، دو مرحله فکری عبدالکریم سروش، منشأ فکری سروش، نقد شهید مطهری، ضرورت داشتن نگاه تمدنی و گزینشی-انتقادی، تبدیل فلسفه صدرا به فلسفه های مضاف و تشکیل تمدن نوین اسلامی، نقد روشنفکری دینی، مقایسه موقعیت ما با غرب و اسلام رحمانی به پیش برده است.
روشنفکر، از طبقه تحصیل کرده در جامعه است که با دغدغه‌های انسانی، اجتماعی، ارزشی، فرهنگی و سیاسی، اقدام به موضع‌گیری در مباحث و مسائل حساس و مهم جامعه خویش و جامعه جهانی می‌کند. در این درس با بحث روشنفکری و تبیین و تحلیل روشنفکری دینی، چیستی جریان و مولفه