عقلانیت اسلامی، روحانیت و سیاست

«انسان ها در جریان ها زندگی می کنند و به پیش می روند. این جریان ها هستند که همچون رودخانه ها، زمین تاریخ و واقعیت های یک جامعه را تغییر می دهند. یک جریان، یک جمعیت مدیریت شده تأثیرگذار بر جامعه است. بسته به نوع تأثیرگذاری این جمعیت بر جامعه، می توان از انواع جریان های فکری، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی سخن گفت. آن جمعیتی که بتواند تأثیر غالب فکری بر یک جامعه داشته باشد، یک جریان فکری است». سخنان سطور بالا را به خوبی به ذهنتان بسپارید. حق دارید از چرایی چنین چیزی بپرسید. آیا تا کنون انسان هایی را دیده اید که علی رغم نداشتن دانش بسیار زیاد، تحلیل های خوبی ارائه می دهند؟ یکی از راه های دست یافتن به چنین تحلیل گریی، جریان شناسی است. انسان ها هرچقدر هم اندیشمند و خلاق باشند، درون رودهایی فکری، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و.....به نام جریان ها قرار دارند. بنابراین تلاش برای کشف این جریان ها، در واقع برداشتن گامی مهم برای شناخت هویت خود و دیگران می باشد. ضمناً جریان شناسی به ما کمک می کند تا ابزار کارامد دردفاع از خود، جامعه و داشته هایمان را کشف نماییم. گذشتگانمان می گفتند که برای خنثی کردن اثر چیزی، باید از وسیله ای شبیه به آن چیز کمک خواست. گاهی دشمن از طریق جریانی فکری به دنبال نفوذ و تحمیل اراده ی خود بر کشور دیگری است. در چنین مواقعی، اشتباهی بسیار بزرگ است که پاسخ اصلی چنین اقدامی را، انجام کارهای فرهنگی یا نظامی و امنیتی دانست. در چنین مواردی، یکسو، سراسر حمله می کند و یکسو، سراسر ضربه می خورد و نمی داند از کجا ضربه می خورد. در چنین مواقعی، باید جریانی فکری برای مقابله با آن جریان فکری دشمن پدید آورد. متأسفانه یا خوشبختانه، یک نور و یک صراط مستقیم هست ولیکن راه ها و جریان های فکری ناقص و انحرافی زیادی وجود دارد. در این درس، کلیتی از جریان های فکری مختلف در کشور از قبیل جریان تجددگرا، تجددستیز، سنت گرا و اسلام گرا ارائه شده است. با گذراندن این درس، به طور اختصاصی، با موضوعاتی همچون جریان فکری عقلانیت اسلامی و اصول شاخص آن همچون خدامحوری، عقلانیت مستقل و معنویت گرایی و دو جریان های فکری روحانیت سنتی و نواندیش آشنا خواهید شد.

این درس در 6 جلسه توسط استاد عبدالحسین خسروپناه ارائه شده است. هدف کلی این درس، آشنایی مخاطبان با جریان های فکری موجود در کشور ایران و ارائه کلیاتی از جریان فکری مطلوب می باشد. این جریان فکری مطلوب در نظر استاد، جریان عقلانیت اسلامی است که می تواند منسجم ترین پاسخ را به نسبت سنت و مدرنیته در ایران بدهد. این جریان فکری، بدیلی قابل توجه برای سایر جریان های فکری ناقص تر و هم چنین پاسخی به تمام جریان های انحرافی و مورد سوءاستفاده ی دشمن می باشد. بیایید قبل از ورود به این درس، با یکدیگر، نگاهی به گوشه ای از این درس بیندازیم. «گروهی هستند که دغدغه شان هم اسلام و هم دنیای مدرن است. ما بعنوان جریان فکری عقلانیت اسلامی، نه غرب ستیز و غرب گریزیم و نه غرب گرا».